Babia Góra

Wieś Babia Góra położona na niewielkim wzgórzu, na północno-zachodnim krańcu Puszczy Białowieskiej w odległości ok. 1 km na południowy wschód od Zalewu Siemianówka.

Nie jest znany okres powstania tej miejscowości, ale była ona znana już w XVII wieku. Nazwę tą uwzględniono w dwóch spisach inwentarzowych: ziem dworu Siemianówka z 1666 roku i Puszczy Białowieskiej z 1670 roku. W wykazie wsi osockich Babia Góra występuje od roku 1696 (wcześniej w roku 1670 nie występowała w tym wykazie). W rewizji leśnictwa białowieskiego z 1703 roku również znajduje się Babia Góra jako wieś osocka, podobnie jak Cicha Wola (obecnie Cichowola na Białorusi). Wg spisu inwentarza Babiej Góry z 1796 roku występowały tam nazwiska: Łuksza, Harustowicz, Skiepko, Borczuk, Dulka i Litwinowicz. Nazwiska: Łuksza i Skiepko występują również dzisiaj w Babiej Górze.

Wieś składa się z dwóch części: pierwsza położona wyżej, druga niżej. Do wiosny 2007 roku ulica była brukowana kamieniem o różnej wielkości, teraz jest już asfaltowa. Według zapisów w księgach parafialnych kościoła katolickiego w Narewce wieś powstała w II połowie XVIII wieku, a w 1854 roku żyły tu same kobiety - stąd prawdopodobnie pochodzi jej nazwa, choć legendy i przekazy miejscowej ludności mówią trochę inaczej. Babia Góra - jak większość wsi tych stron - wymiera.

Należy zwrócić uwagę, że dawniej tylko bogatsze wsie miały brukowane ulice. W XIX wieku w Babiej Górze była karczma prowadzona przez żyda, który został zabity w drodze wracając z Cichawoli (obecnie Białoruś). Specjalnością tej karczmy były tzw. "hałuszki" (odmiana pyz ziemniaczanych), robione na trzy sposoby, w zależności od tego komu podawane: z makiem, z mięsem i ze skwarkami. Do dnia dzisiejszego starsze kobiety tych stron przygotowują to danie.

Najstarsi mieszkańcy twierdzą, że prawdopodobnie istniał tu również cmentarz, pomimo, że nie było tu cerkwi. Dawniej Babia Góra należała do parafii w Cichawoli, potem w Narewce, a obecnie w Siemianówce. Mieszkańcy twierdzą, że o istnieniu cmentarza świadczy fakt, że w latach powojennych pozyskując piasek na końcu wsi (w kierunku do granicy państwowej) wykopywano szkielety ludzkie. Stał tam również krzyż z nazwiskiem Hajduk.

W Babiej Górze dominuje obecnie nazwisko Zubrycki. Wielce prawdopodobnym jest, że powstało ono od nazwy największego zwierza puszczy - żubra, który w miejscowej gwarze nazywa się "zuber". Ludność zamieszkująca przed wiekami ostępy puszczańskie, utrzymująca się z jej darów, handlowała m.in. skórami i mięsem żubrów (podobnie jak mieszkańcy sąsiedniej Siemieniakowszczyzny). Handel taki kwitł szczególnie w Jałówce. Puszczańscy ludzie, którzy przychodzili do handlowych osad, byli ochrzczeni mianem "zubry" lub "madźwadzie", mówiono: "o, pryszli zubry i madźwadzie" ("o, przybyły żubry i niedźwiedzie"). Z tego określenia w przyszłości najprawdopodobniej wzięło się nazwisko Zubrycki i Niedźwiedź. Ludzi tych charakteryzuje dosyć masywna budowa ciała. Są oni surowi, nieustępliwi i dumni - w końcu to ludzie puszczy.

Istnieje legenda powstania nazwy Babia Góra. Głosi ona, że dawno temu, na tej górze, pośród nadnarwiańskich bagien i pusz-czańskich ostępów, mieszkała samotnie kobieta. Nie jest wiadomym, czy zamieszkała tu sama, czy też ludność tej osady wymarła lub też wyginęła. Wiadomym jest, że przez wiele lat przebywała tu sama i w związku z tym okoliczni mieszkańcy i wędrowcy określali to miejsce mianem "Babihara" (kobieta - "baba", góra - "hara"). Jeden z mieszkańców opowiadając tę legendę umiejscowił ją w czasach biblijnego potopu.

Istnieje też przekaz mówiący o powstaniu nazwy Babia Góra. Dawno, dawno temu pozyskaniem "owoców lasu" zajmowały się kobiety. W okresie zbioru jagód kobiety okolicznych miejscowości chodziły przez obecną Babią Górę w okolice Rękawa, Podkopowskiego oraz na tereny obecnej Białorusi. W związku z tym, że wyprawa była całodzienna, a droga trudna i daleka, prowadząca przez piękne wzgórze - również porośnięte przez jagody - kobiety robiły tu przerwę, posilały się zabranym jadłem i odpoczywały. W miejscowej gwarze kobietę określano mianem "baba" i w związku z tym, w celu określenia tego miejsca przyjęto nazwę "Babihara".